Jezelf iets voornemen vs. gewoonten doorbreken
Een nieuwe week, maand of een nieuw jaar voelt vaak als hét moment voor een frisse start. Een schone lei. De bekende goede voornemens worden dan weer massaal uitgesproken. Maar hoe vaak zijn die ook écht volgehouden? Hoe vaak ben jij ergens vol goede moed aan begonnen, om er na een paar dagen of weken alweer mee te stoppen?
Het antwoord zit bijna altijd in één mechanisme: we proberen iets nieuws aan te leren zonder eerst onze gewoonten te doorbreken.
We nemen ons voor om gezonder te leven, vaker te sporten, minder te scrollen of meer rust te pakken. Maar zolang we onze oude patronen intact laten, botsen we telkens opnieuw tegen hetzelfde plafond. Nieuwe gewoonten ontstaan pas als we eerst durven onze bestaande gewoonten te doorbreken. Dat is de basis van échte gedragsverandering.
Waarom volhouden zo moeilijk is
Jezelf iets voornemen is niet zo moeilijk. Het voelt goed, hoopvol, alsof je de regie pakt. Maar het volhouden? Daar zit de uitdaging. Want op dat moment kom je oog in oog te staan met je automatische gedrag. En dat vraagt om het doorbreken van gewoonten die al jarenlang stevig verankerd zijn.
In ons dagelijks leven worden we voortdurend geleid door routines. We denken dat we bewust kiezen, maar een groot deel van ons gedrag gebeurt op de automatische piloot. De enige manier om blijvende verandering te realiseren, is door deze automatische patronen te herkennen – en vervolgens doelgericht je gewoonten te doorbreken.
De mythe van de radicale ommezwaai
Veel mensen denken dat gewoonten doorbreken betekent dat je je hele leven moet omgooien. Dat je compleet iemand anders moet worden. Maar dat is niet waar. De meest krachtige veranderingen zijn vaak klein. Subtiel. Praktisch. En vooral: herhaalbaar.
Juist door kleine aanpassingen in je routine kun je op lange termijn veel bereiken. En het begint met het bewust doorbreken van gewoonten die je niet langer helpen. Niet vanuit discipline of dwang, maar vanuit inzicht en keuzevrijheid.
Wat maakt gewoonten doorbreken zo lastig?
Onze gewoonten zijn gekoppeld aan triggers, beloningen en emoties. Een patroon dat er als volgt uitziet:
-
Trigger – iets triggert het gedrag (intern of extern).
-
Behoefte – je voelt een impuls of drang.
-
Reactie – je doet wat je altijd doet.
-
Beloning – je krijgt een kortstondig prettig gevoel.
-
Emotie – je voelt trots, spijt, opluchting of frustratie.
Wil je dit doorbreken? Dan moet je op elk van deze vijf stappen invloed uitoefenen. Je moet de trigger leren herkennen, de behoefte leren begrijpen en de reactie bewust kiezen. Alleen zo kun je oude gewoonten doorbreken en vervangen door nieuwe die beter bij je passen.
Een voorbeeld: eten uit gewoonte
Stel: je ziet iemand iets eten (trigger). Je krijgt trek, ook al heb je geen honger (behoefte). Je opent je keukenkastje (reactie), pakt iets lekkers (beloning) en voelt je daarna misschien schuldig of juist tevreden (emotie).
Om deze cyclus te doorbreken kun je:
-
De trigger vermijden (bijv. andere lunchpauzes nemen).
-
De behoefte anders invullen (bijv. water drinken of 5 minuten wachten).
-
De reactie vervangen (bijv. kiezen voor een gezonde snack).
-
De beloning bewust maken (bijv. genieten van het gevoel van controle).
-
De emotie versterken (bijv. jezelf waarderen voor je keuze).
En dit proces herhaal je. Steeds opnieuw. Want gewoonten doorbreken vraagt niet om één grote beslissing, maar om vele kleine overwinningen.
Van breken naar bouwen
Gewoonten doorbreken is stap één. Maar wat daarna komt, is minstens zo belangrijk: het bouwen van nieuwe, duurzame patronen. Patronen die passen bij wie je bent, waar je voor staat en waar je naartoe wilt.
Daarom zeggen we bij elk programma: maak het leuk, maak het licht, en vier elke stap vooruit. Elke keer dat je een oude gewoonte doorbreekt en iets nieuws kiest, investeer je in een sterkere versie van jezelf.
In beweging komen – en blijven
Het goede nieuws? Hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het wordt. Gewoonten doorbreken kan in het begin voelen als tegen de stroom in zwemmen. Maar uiteindelijk ontstaat er een nieuwe stroom. Een nieuwe standaard. Een nieuwe gewoonte.
En ja, soms val je terug. Maar dat betekent niet dat je gefaald hebt. Het betekent alleen dat het patroon nog actief is. Ook dát is een kans om opnieuw bewust te kiezen. Om opnieuw je gewoonten te doorbreken – en dit keer iets sterker terug te komen.
Dus: wat wil jij doorbreken?
Welke gewoonte houdt jou klein, moe of gefrustreerd? En wat is de eerste mini-stap die jij vandaag kunt zetten om die gewoonte te doorbreken?
Want als je je focus niet langer legt op alles wat je moet veranderen, maar op het doorbreken van één concrete gewoonte, dan komt alles wat je wilt bereiken stap voor stap dichterbij.
Samenvattend:
– Gewoonten aanleren = oude gewoonten doorbreken
– Kleine aanpassingen = grote impact
– Gedragsverandering = herhaling + positieve ervaring
– Begin met één patroon
– Beloon elke stap vooruit
Je hoeft niet harder te werken. Je hoeft alleen slimmer te breken met wat jou niet meer dient.